2020-рэ илъэсэу ик1ырэр…
2020-рэ илъэсэу ик1ырэр…
Илъэсык1эр къихьэ зыхъук1э, ц1ыфхэм зэк1эми, хабзэ зэрэтфэхъугъэу, зэфэхьысыжьхэр тэш1ы. Тыфай тыфэмыеми мыщ фэдэ упч1эхэр тапашъхьэ къеуцох: ик1ырэ илъэсым сыд фэдэ гъэхъагъэха сш1ыгъэхэр? Сыда згъэцэк1энэу сызфэягъэу къыздэхъугъэр?
Зэк1э ц1ыфхэм афэдэу студентхэми пшъэрылъхэр зыфагъэуцужьы ык1и илъэсым ык1оц1 ахэр зэрагъэцэк1эщтым дэлажьэх. Сэри АКъУ-м иадыгэ факультет иящэнэрэ курс сыщеджэ ык1и адрэ студентхэм сатек1ырэп. Мы илъэсым пшъэрылъ шъхьа1эу зыфэзгъэуцужьыгъагъэр адыгэ лъэпкъым ыбзэ, илитературэ, икультурэ нахь игъэк1отыгъэу зэзгъэш1энэу арыгъэ. Къэс1онэу сызыфаер, пшъэрылъхэм ягъэцэк1эн къин къызэрэсфэхъугъэр ары, ау а 1офыр къыздэхъугъэу сэлъытэ.
Шъэфэу щытэп, минит1урэ т1ок1рэ илъэсыр пстэуми афэмыдэ зэрэхъугъэр… Мы илъэсым ц1ыфхэр зэк1эри нэмык1 ш1ык1эм тетэу еджагъэх ык1и лэжьагъэх. Дистанционнэ еджэнымрэ 1удзыгъэ 1офш1энымрэ ц1ыфхэр хэуцуагъэх. Ар зэпхыгъэр зэрэдунаеу зэлъызык1угъэ вирусэу Covid-19 зыц1эр ары. А уз 1аем дунаим тет ц1ыф пстэуми ящы1ак1э зэпригъэзагъ.
Ц1ыфмэ япсэук1э закъоп зэхъок1ыгъэ хъугъэр, университетым ищы1эк1э-лэжьак1и зэблихъугъ. Очнэ ш1ык1эм тетэу студентхэм амал ти1агъэп теджэнэу. Илъэсныкъо фэдиз тиунэхэм тарысэу дистанционнэу теджагъ. Онлайн ш1ык1эм тетэу к1элэегъаджэхэр лекциехэм къытфяджагъэх ык1и семинархэри тагъэхьыгъэх. Зэк1эми аш1э педагогическэ практикэм ш1эныгъэ-амалхэр зэрэлъигъэк1уатэрэр. Ау дистанционнэу сыдэущтэу практикэр пхьын плъэк1ыщта? Ащи теуцол1эн фаеу хъугъэ…
Дистанционнэ еджэныр гъэш1эгъоны, ау университетым сык1озэ сыщеджэным пэсш1ырэп. К1элэегъаджэхэр сапашъхьэ итхэу, къысфа1уатэрэм седэ1оу, упч1эхэр ястмэ, джэуапхэр къысатыжьэу, нахь федэк1э сэлъытэ ык1и нахь сш1огъэш1эгъон.
Еджэным зэхъок1ыгъэу фэхъугъэм нэмык1эу Адыгэ къэралыгъо университетымк1э минит1урэ т1ок1рэ илъэсыр мэхьанэшхо зи1э илъэс. Университетым ыныбжь илъэс 80, адыгэ филологиемрэ культурэмрэ яфакультет зыщы1эр илъэс 30 хъугъэх.
Тишъолъыр анахь университет дэгъоу итхэм АКъУ-р ащыщ, специалист гъэхьазэрыгъэхэр къыч1ет1упщых. Сызщеджэрэ университетым илъэс 80-рэ гъогоу къык1угъэр къызэрык1оп. Зы отделение хъурэ Мыекъопэ к1элэегъэджэ институтым къыщежьи, институтищ, факультет 12 зыхэт Адыгэ къэралыгъо университет охъуфэ ушэтып1абэмэ апхырык1ыгъ. Университетым ипшъэрылъхэр зэк1э егъэцак1э: гъэсэныгъэр, ш1эныгъэр лъигъэк1отэныр, тызщыпсэурэ шъолъырым ихэхъоныгъэ хэлэжьэныр.
Гъэсэныгъэмрэ ш1эныгъэмрэ тинепэрэ мафэ лъэшэу уасэ раты. Гъэсэныгъэмрэ п1уныгъэмрэ зэдигъэцак1эзэ университетым игъогу къек1у. Адыгэ лъэпкъым итарихъ, ыбзэ, икультурэ, и1ор1уатэ куоу зыушэтыщт ныбжьык1эхэр университетым еп1ух, елэжьых. Илъэс щэк1 хъугъэу игъэк1отыгъэу адыгэ лъэпкъым ехьыл1эгъэ ш1эныгъэхэм язэгъэш1эн АКъУ-м иадыгэ факультет щыдэлажьэх. Сырыгушхоу къэсэ1о - ар сэ сифакультет. Университетым зэрилъытэрэмк1э адыгэ филологиемрэ культурэмрэ яфакультет мэхьанэшхо и1. Факультетым икъызэ1ухын, ылъэ тегъэуцоным дэлэжьагъэр лъытэныгъэшхо зыфэтш1ырэ бзэш1эныгъэлэжьэу, профессорэу К1эрэщэ Зэйнаб. Ащ готхэу ш1огъэшхо зыфэплъэгъун фаехэр адыгэ факультетым ик1элэегъаджэхэр ары. Ахэм бзэм, литературэм, лъэпкъш1эныгъэм, тарихъым, 1ор1уатэм япхыгъэ ушэтынэу аш1ыхэрэр алъапсэу егъэджэн программэхэр гъэпсыгъэ хъугъэх.
Адыгэ факультетыр лъэпкъ гъэсэныгъэм, лъэпкъ культурэм ягупчэу щыт. Ныбжьык1эу мыщ щеджэрэр бэ. Ахэр Адыгэ Республикэм щыщых ык1и КъЩР-м, КъБР-м, 1эк1ыб хэгъэгухэми къарык1ыгъэ адыгэх. Сызщеджэрэ факультетым ыгъэхьазырыгъэ специалистхэр гурыт еджап1эхэм, гъэзетхэм, телевидением, радиом, культурэм и1офш1ап1эхэм ащэлажьэх.
... Сыд тымыныбжьми, илъэсык1эр къихьэ зыхъук1э, сабый ц1ык1ум фэдэу хьалэмэт горэм тыщэгугъы. Къызэрэсщыхъурэмк1э, 2020-рэ илъэсым къин тигъэлъэгъугъэми, 2021-рэ илъэсыр, ш1ок1 имы1эу, дэгъоу рек1ок1ыщт. Ц1ыфхэм къызэра1орэмк1э, мы илъэсыр 1эягъэ, къинышхуи аригъэлъэгъугъ. Ыныкъомк1э адесэгъаштэ... Ау къэс1онэу сызыфаер зы - ушэтынэу щы1ак1эм къытфигъэуцухэрэм нахь лъэшы таш1ы, мэхьанэ зэтымытщтыгъэхэм уасэ афытегъэш1ы.
Сыда 2020-рэ илъэсым сызфигъэсагъэр? Псэуныгъэм мэхьанэшхо зэри1эр, ащ осэшхо зэрэфэпш1ын фаер зэхысигъэш1ык1ыгъ. Ят1онэрэмк1э, ныбджэгъум мэхьанэу и1эм мы илъэсым сыригъэгупшысыгъ. Сыда п1омэ 2020-м синыбджэгъухэм илъэсныкъок1э "саш1уигъэк1одыгъ", ахэр ш1у зэрэслъэгъухэрэр, зэрэзгъэлъап1эхэрэр къызгуригъэ1уагъ.
Сэгугъэ 2021-рэ илъэсэу къихьэрэр анахь дахэу, анахь илъэсыш1оу щы1эмэ афэдэ хъунэу!
Енэмыкъо Зар, я 3-рэ курс