Нысэщэ хъохъухэр
Рубрика
Хабзэр - бзыпхъэ
Къызк1элъык1орэр..….номерым ит
Нысэщэ хъохъухэр
Пшъэшъэунэмрэ нысэунэмрэ азфагу гъогуанэ илъ. Ащ блэкIыгъэмрэ къэкIощтымрэ щызэпэуцох. Ар зэпырыкIыпI. ЛIэкъо зэфэшхьафхэр ащ щызэрехьылIэх. НыбжьыкIитIоу зэIукIагъэмэ къапыщылъ гъашIэм тегушхонхэм, псэ зэIухыгъэкIэ къэкIощтым пэгъокIынхэм пае а гъогур хабзэхэмкIэ, джэгу хьагъо-шIыгъохэмкIэ, хъохъу-орэдхэмкIэ гъэкIэрэкIагъэ. Псэлъэ IэшIум, хэбзэ зэгъэзэфагъэм нахь псынкIэу лIэкъуитIур зэгурегъаIох.
Нысэ хъущт пшъашъэр тыщ пчъэIум къызэрехэу шIуфаIорэ хъохъурэкIэ къыращажьэ. Лъэпэ мафэ зыдзыщтэу, лъэдэкъэ мафэ къэзгъэнэщтмэ ащыщы хъунэу фэлъаIох.
Джащ фэдэу нысэм игъогу орэдхэмкIэ, хъохъухэмкIэ пкIагъэ. Ахэр сыдигъуи хъярым, гушIуагъом епхыгъэх. Ащ къыхэкIэу нысащэм щаIорэ шIуфэIо гущыIэ пстэури – хъохъу.
Хъохъухэр нысащэм иIофыгъо зэфэшъхьафмэ къяшIэкIыгъэх. Зы хъохъухэр охътэ гъэнэфагъэм, чIыпIэ гъэнэфагъэм епхыгъэх. ГущыIэм пае, нысэр къыращэу ныомэ захащакIэ къаIорэ хъохъухэр – тхьалъэIух. Ащ изэкIэлъыкIуакIи, шъуашэу иIэри тIэкIу шъхьафы. НэмыкI шIуфаIохэр, хъохъухэр уахътэм, чIыпIэм ямылъытыгъэу хъярым къеблагъэрэ пэпчъ къыIохэу хабзэ.
Хъохъухэр зыфэгъэхьыгъэхэмкIэ зэтрафых: нысэм, кIалэм, унагъом, лIакъом, хъярым къекIолIагъэхэм.
Хъохъумэ гущыIэу ахэлъхэр шIуфаIох, илъэс минхэм къырахьакIзэ ахэр апсыхьагъэх. Ащ фэдэ гущыIэ гъэкIэрэкIагъэхэр жабзэм хэлъых. Хъярыгъом рихьылIэрэ пэпчъ ахэр ыгу къыгъэкIыжьызэ къызэпегъащэх.
Шапсыгъэ джэгум непэ къызнэсыгъэм «нысэ тхьалъэIу» зыфаIоу къыщаIорэр зыфэлъаIохэрэ пэпчъ тхьам ыцIэкIэ ащ фэгъэзагъэу зэрэгъэпсыгъэр ары ишъуашэкIэ тхьалъэIу къэзышIрэр. Ау пшъэрылъэу ыгъэцакIэрэмкIи Iофыгъоу къызтегущыIэрэмкIи ар хъохъу.
Нысэм пае: ЯIалахь!
Непэ мы сабый цIыкIоу
Мы джэхашъом къытехьагъэр
КъызыхэкIыгъэм лъэдэкъэ мафэр къыщинэу
Къызыхэхьагъэм лъэпэ мафэр къыхидзэу
Гъогу мафэ къебгъэжьэнкIэ
О сыолъэIу!
ЯIалахь!
Чэтым фэдэу Iушъашъэу, мэлым фэдэу Iушъабэу,
ПхъэнкIыпхъэр ылъэшъоу, унашъор римыхэу,
Игощэ ныожъхэр ыгъашIоу,
Ипщыпхъу лъэпкъхэр шIу ылъэгъоу,
ИшIулъэгъуныгъэ кIэч фэмыхъоу,
БэгъашIэу гъэшIэ кIыхьэу, насыпышIоу пшIынкIэ
О сыолъэIу!
Унагъом пае: ЯIалахь!
Ягъорэ ябжъэрэ зэтемызэу
Узырэ бзаджэрэ къафэмыкIоу
ГухэкIрэ гукIаерэ ямыIэу
ШIугъом фэуузэнкIэу,
Бзэджагъэр IэкIыб афэпшIэу
ЕмыкIу къямыхъулIэу
Унэгъо шIэгъу ибгъэфэнкIэ
О сыолъэIу!
ЯIалахь!
Ордэ унэжъэу,
Цужъ укIыпIэу,
ИкIрэм къырихьэу,
Къихьэрэм къыринэу
«Хэтмэ яунагъуа?» - аIомэ,
мыщ фэдэм яунагъу аIоу ыцIэ раIоу
унэгъошхо пшIынкIэ
о сыолъэIу!
ЯIалахь!
Джэхашъор кушъэу,
Джэныкъор шъаоу,
Къялрэр пIугъошIу IофтэгъошIоу,
Шъокъэбзэ узынчъэу,
Зэших-зэшиблыр зэшыпхъуищмэ агъэшэсмэ дагъэкIэу,
Унэгъошхо пшIынкIэ
О сыолъэIу!
ЯIалахь!
Яджэхашъо гъуаплъэу,
Япчъаблэ тыжьынэу,
Ядэпкъ дышъэу,
ЯкIашъо нальмэс-налкъутэр къетэкъохэу
БгъэунэнхэкIэ
О сыолъэIу!
Бысымгуащэм пае:
ЯIалахьэу, зыIорэр хъурэ алахь!
Мы бысымгуащэу мыхъызмэтыр зыгъэхьазырыгъэр
ТэкIэ Iабэми зыфаер зэригъотылIэжьэу,
Инысэ цIыкIухэм пщым фэдэу зэращэу,
Гуащэм фэдэу щагъэсэу, медырэм хэсэу,
ЫIорэр ашIэу, ашIырэр адишхэу,
ЯIалахь, зэдэбгъатхъэхэу, зэдэбгъэжъынкIэ,
О сыолъэIу!
Къэзыщагъэм пае:
ЯIалахь!
Мы сабыеу къэзыщагъэр
ЦIыфыбэмэ зэлъашIэу,
ЗымышIэрэр кIэупчIэу
Къэралыгъом иупчIэжьэгъоу
УнэгъошIэгъу ибгъэфэнкIэ
О сыолъэIу!
Къэзэрэщагъэхэм апае:
ЯIалахь!
Мурад ашIэу зежьэхэрэм,
Ягъогу бзэпсэу, япс щэнджэу,
ЗыдакIохэрэм ямурадышIу къадэхъоу,
Тхъэхэу щыбгъэIэнхэкIэ
О сыолъэIу!
ЯIалахь!
Мы нэбгритIоу зэIукIагъэм
ЦIыфыбэр къяхъуапсэу,
Хъопсагъор янасыпэу,
Жэ джагъо къахэмыхьэу, нэ джагъо къахэмыплъэу,
БгъэпсэунхэкIэ, о сыолъэIу!
Зэблагъэхэм апае:
ЯIалахь!
ЗэблэгъитIоу зэпэгъокIыгъэхэр,
Зэблэгъэ зэфэмафэхэу, ясабыймэ ягухахъо алъэгъоу,
ЗэдэбгъэтхъэнхэкIэ
О сыолъэIу!
ЯIалахьэу зыIорэр хъурэ алахь,
УнэшIу къащыгъаф, унэгъошхо шIых!
Мыщ фэдэ тхьалъэIур, хабзэу зэрэщытымкIэ, зышIэрэм къеIо. Ар гуащэм къыбгъодэкIэу зэрэщытым унэшхом итхэр щагъэгъуазэх. ТхьалъэIур зыгъэцакIэрэр пчэгум, нысэм ыпашъхьэ итэу, мэтэзэ (гощэхьалыжъо) лагъэр ыIыгъэу, шъэжъые пакIэмкIэ лэгъэ IупшIэм теозэ, хъохъонэу ипшъэрылъ. ГъучIым макъэу пыIукIырэм нэ темыгъэфэ кIуачIэ хэлъэу алъытэ.
Джыри къык1элъык1ощт
Хьакъунэ Эльз,
филологие ш1эныгъэхэмк1э кандидат